taal


Hoe Van Dale zich verslikte in de genderideologie

Rik Smits 5

Wat verbindt Georgië, Roemenië en Van Dale? Het antwoord is: mislukte verkiezingen. In Georgië pikt een aanzienlijk deel van de bevolking de recente verkiezingsoverwinning van de pro-Russische partij Georgische Droom en de benoeming van een dito president niet. Men vermoedt er de ontwrichtende hand van Rusland in. In Roemenië liep de eerste ronde van de presidentsverkiezingen verrassend uit op een overwinning van de even onbeduidende als pro-Russische Călin Georgescu, dankzij een felle en massale tiktok-campagne via onder meer vele tienduizenden

Lees verder

Grootste risico’s van AI liggen in de zachte sectoren: zorg, onderwijs, defensie

Rik Smits 68

Vorige week werd de Nobelprijs voor natuurkunde 2024 toegekend aan de Amerikaan John Hopfield en de Brits-Canadese Geoffrey Hinton, voor hun baanbrekende werk op het gebied van kunstmatige intelligentie. Tegelijk waarschuwt Hinton op dramatische toon voor de gevaren van AI, tot het einde van onze soort toe. Maar wat zijn die gevaren dan, en is het echt zo erg? Met kunstmatige intelligentie, inmiddels ook hier beter bekend als AI, het acroniem van het Engelse Artificial Intelligence, bedoelen we tegenwoordig vooral

Lees verder

Je eigen pronouns opeisen is een hopeloos idee

Rik Smits 255

Door alle studentenboosheid over Gaza is het een beetje buiten beeld geraakt, maar er woedt op en rond onze universiteiten ook een felle strijd over persoonlijke voornaamwoorden, pronouns, overgewaaid uit de Verenigde Staten. Valt daarover te twisten dan? Als het aan het wokere deel van de studentenbevolking en andere aanhangers van identiteitspolitiek ligt wel. Voor hen draait immers het hele leven om hoe je je ‘identificeert’. Daarmee bedoelen ze niet wat er in je paspoort staat, maar tot welke groep, subgroep

Lees verder

Was Rob Jetten met zijn kleffe vakantieselfie hypocriet of niet?

Rik Smits 831

Is ‘klimaatdrammer’ Rob Jetten met zijn kleffe vakantieselfie uit een Argentijns oord op Instagram hypocriet? Wat te denken van e-bakfietsmafiosi met een grote mond over ons aller plicht tot asielopvang terwijl ze nog nooit zo’n zielige Afrikaan van dichtbij gezien hebben – en dat ook graag zo houden? En hoe zit dat met de immer olijke Matthijs van Nieuwkerk, waar een heuse mister Hyde in bleek te schuilen? Beschuldigingen van hypocrisie aan het adres van Jan en alleman zijn in

Lees verder

Wie weet nog wat ‘swaffelen’ is? Over taalaanvegers, de witwastaalval en hoe taalverandering werkt

Rik Smits 744

Het jaar loopt op z’n laatste benen, dus is het ranglijstjes- en verkiezingstijd. De onzinnigste verkiezing is wel die van het woord van het jaar, die sinds 2007 wordt aangezwengeld door woordenboekenmaker Van Dale en het Genootschap Onze Taal. Dit jaar kunt u ten digitalen kantore van hoofdredacteur Ton den Boon uw stem geven aan vondsten als bestuursschaamte, sportfluencer of vreugdebier. Vorig jaar was de winnaar klimaatklever, wie weet nog zonder nadenken wat dat was? Wat was de importantie van het dieptepunt swaffelen uit 2008 en

Lees verder

Waarom de bank u zo graag tutoyeert

Rik Smits 769

In het kielzog van de plotselinge golf van overgevoeligheid die blanken een paar jaar geleden pardoes wit schilderde, vrouwen van hun vrouwelijke vormen beroofde en ‘dames en heren’ degradeerde tot het kleurloze ‘beste reizigers’, vond in Nederland ook een heel andere verregaande omslag plaats. Welhaast als bij toverslag begonnen allerlei bedrijven en instellingen, de rijksoverheid voorop, hun clientèle niet langer met u, maar met jij en jou aan te spreken. Wat we op papier al tientallen jaren alleen van het

Lees verder

Wat minister Dijkgraaf doet tegen de studententsunami, is te mager en komt te laat

Rik Smits 841

Alweer jaren geleden ging ik met een goede vriend een hapje eten bij VIP in Leiden, toen het dienstertje dat aan tafel kwam geen woord Nederlands bleek te spreken. Er kwam alleen gebroken Engels uit deze internationale studente. Nu spraken wij toevallig die avond geen Engels, dus ging alles verkeerd. Uiteindelijk bekloegen we ons bij de wel Nederlandstalige ‘manager’, die ons toebeet dat we hier vertoefden in ‘een in-ter-na-tio-náále omgeving’, waarop wij riposteerden dat die omgeving gewoon een goedkope pizzatent

Lees verder

Drie cursiefjes 3 – The Lone Ranger

Rik Smits 921

Eenzaam zwerft hij over de uitgestrekte vlakten van dorp naar vlek: de Lone Ranger. Hier arresteert hij een booswicht, daar regelt hij onenigheid over een stuk land, en weer ergens anders zorgt hij voor rust en orde tijdens een van geestrijk bocht doordrenkte jaarmarkt. Werkt hij in de verste buitengewesten, dan dringt het nieuws uit de grote wereld slechts langzaam en mondjesmaat tot hem door. Hij is heer en meester op zijn terrein. Hij vertegenwoordigt de wet, maar hij gaat

Lees verder

ChatGPT vernietigt de werkelijkheid

Rik Smits 867

Het moet gezegd, het inmiddels veelbesproken taalprogramma ChatGPT dat in november 2022 de wereld verraste, levert ogenschijnlijk indrukwekkende communicatieve prestaties. Maar schijn bedriegt. ChatGPT is een ramp, doordat het ons werkelijkheidsbegrip en onze kennis ondermijnt. Een fundamenteel probleem dat vooralsnog zonder oplossing blijft. Gelikt is het woord voor de teksten die ChatGPT produceert, want dit staaltje artificial intelligence (AI) excelleert in beleefde pluimstrijkerij. Het schrijft vlotte, nogal clichématige verhalen. Daar is het op getraind. Maar wie even verder kijkt, ziet

Lees verder

Drie cursiefjes 1: Doodlijn

Rik Smits 811

‘Tja jongen,’ zegt de oude columnist meer tegen zijn glas dan tegen zijn tafelgenoot, ‘wat jij nou bedoelt, daar hebben de Engelsen zo’n mooi woord voor. Zo’n uitdrukking die je niet kunt vertalen: a roving eye.’ De wat gezette man tegenover hem kijkt met een kort, half geamuseerd knikje langs hem heen. ‘A roving eye,’ herhaalt de columnist op gedempte toon, alsof hij de smaak van die woorden zo lang mogelijk wil blijven proeven. ‘Weet je wat dat is?’ kijkt

Lees verder